Dutch Innovation Park verbinden aan opgaven in de stad

De gemeente Zoetermeer heeft de ambitie om zich te ontwikkelen tot Living Lab waarin de stad als levensechte experimenteerruimte wordt gebruikt. Verschillende vraagstukken waar de gemeente aan werkt worden, samen met De Haagse Hogeschool, door praktijkgericht onderzoek aangepakt. Dit gebeurt in zogeheten Stadslabs. Hierin werken onderwijs, bedrijfsleven, maatschappelijke partners en inwoners samen bij het onderzoeken, ontwerpen en implementeren van innovaties die van belang zijn voor hun leef- en/of werkomgeving. De opgedane kennis kan vervolgens regiobreed worden toegepast.

“De Stadslabs op de campus van het Dutch Innovation Park richten zich qua onderzoek op verschillende pijlers,” vertelt Vivianne Helderman, junior projectmanager Stedelijke Kenniseconomie bij gemeente Zoetermeer. “Dan moet je denken aan richtingen als eHealth en IT/ICT. Als we kijken naar de maatschappelijke opgave van de gemeente Zoetermeer dan staan leefbaarheid en zorgin­novatie hoog op de agenda. Op het gebied van zorginnovatie zien we een dubbele vergrijzing ontstaan. De stad is gebouwd in de jaren ’60 en ’70. De mensen die toen naar Zoetermeer kwamen, worden nu tegelijkertijd ouder en mensen worden in het alge­meen ook steeds ouder. Samen met de tekorten in de zorg neemt de druk op de zorgketen enorm toe. Dat willen we in Zoetermeer echt aanpakken. Ook op het gebied van sociale en fysieke leef­baarheid staat Zoetermeer voor grote uitdagingen. Daarvoor heb­ben we in 2019 het Stadslab Zorginnovatie en Stadslab Wijkaanpak opgericht.”

Het Experimenteerhuis

“In het begin was het best even zoeken,” geeft Vivianne toe. “Je bent binnen het Stadslab op zoek naar verschillende partijen zoals kennisinstellingen, maatschappelijke partners en bedrijven. Daarnaast wil je ook je eigen inwoners uit de stad bij de Stadslabs betrekken.” Inmiddels zijn er binnen het Stadslab Zorginnovatie een aantal verschillende projecten gestart zoals het project Jong Senioren dat zich afspeelt in de wijk De Leyens, en het project Het Experimenteerhuis. Dat is een mobiele ruimte die is ingericht als woonkamer. Hierin doen studenten van het mbo en hbo samen met senioren onderzoek naar de vraag wat er nodig is aan tech­nologische en sociale voorzieningen om langer thuis te kunnen blijven wonen. “Je ziet de laatste tijd op het gebied van zorginno­vatie een enorme push vanuit de techniek,” legt Vivianne uit. “Toch blijkt vaak in de praktijk dat men daar nog niet klaar voor is en dat daar de behoefte niet ligt. Daar zit dus een soort van disbalans. In Het Experimenteerhuis willen we juist kijken naar wat de werkelijke vraag is om daarop door te ontwikkelen.”

Wijkaanpak

Het andere Stadslab richt zich meer op de wijkaanpak. “Hier onder­zoeken we hoe je een wijk, zoals Meerzicht, sterker en socialer kunt maken. In dit project lopen meerdere zaken door elkaar heen zoals wonen en leefomgeving, maar ook de energietransitie.” De wijk Meerzicht kent bijvoorbeeld relatief veel hoogbouw en grijze ge­bouwen. Daarnaast is er wel groen, maar niet op de juiste plekken, zodat er geen gebruik van gemaakt kan worden. Daarnaast ervaren bewoners een gebrek aan verbondenheid. “Er zijn verschillende initiatieven in de wijk, maar de mensen weten ze soms niet te vinden. In het onderzoek vragen we de bewoners waar zij in hun wijk zelf tegenaan lopen en wat hun vragen op het gebied van sociale en fysieke leefbaarheid zijn.”

Zoetermeer is de plek

Dat de Zoetermeerse aanpak werkt, blijkt wel uit de complimen­ten die Vivianne krijgt vanuit andere gemeenten. “Als ik collega’s van andere gemeenten spreek hoor ik regelmatig; “Goh, wat zijn jullie al ver.” Maar dan ook de opmerking; “Waarom laten jullie dat niet veel meer zien?” Het is een soort van bescheidenheid die Zoetermeer heeft. Er kan hier heel veel en de gemeente Zoetermeer doet ook heel veel, alleen communiceren we dat op de een of andere manier niet breed genoeg. Het nieuwe citybrand ‘Zoetermeer is de plek’ gaat daar zeker een positieve bijdrage aan leveren.”

Op zoek naar gezamenlijk belang

Al worden voorzichtig de eerste resultaten in de Stadslabs ge­boekt, toch blijft het tegelijkertijd een uitdaging om alle partijen die nu met elkaar aan tafel zitten bij elkaar te houden. “Je merkt dat bedrijven, maatschappelijke instellingen en kennisinstel­lingen stuk voor stuk andere belangen hebben om samen te werken aan maatschappelijke opgaven,” legt Vivianne uit. “Een kennisinstelling gaat het vooral om het onderzoek, een bedrijf wil graag een bepaalde doelgroep bereiken, terwijl het de gemeen­te vooral om de inwoners gaat. Iedereen heeft een eigen visie. Het is elke keer weer de uitdaging om op zoek te gaan naar het gezamenlijke belang.”

Samenwerking

Een samenwerking tussen het hbo en mbo zoals in de Dutch Innovation Factory zie je niet zo vaak. “Het hbo doet vaak het onderzoek, en het mbo mag het uiteindelijk uitvoeren. In de Stadslabs laten we ze het onderzoek juist samen doen,” vertelt Vivianne. “We zijn altijd op zoek naar samenwerking en verbin­ding. Als er uit onderzoeken naar voren komt dat er behoefte is aan een bepaald type beveiligingssysteem, dan proberen we dat te koppelen aan HBO-ICT-studenten of aan een van de start-ups die in het Park gevestigd zijn. Zo voorkom je dat het na het on­derzoek vervaagt en zorg je voor een echte businesscase, zodat het kan blijven bestaan.” Hetzelfde geldt voor Het Experimenteer­huis. “Dat willen we straks ook uitlenen aan andere gemeenten, zodat het echt iets van de inwoners zelf wordt en niet alleen van de gemeente. Dankzij steun van de MRDH werken we ook samen met andere campussen en zijn we bezig met een leerplatform waarop leeropbrengsten met elkaar gedeeld kunnen worden. Op die manier profiteert de hele regio van wat we hier bereiken.”

Speelruimte voor innovatie

“Hoe Zoetermeer er straks uit gaat zien, proberen we te verbinden met de dingen die er nu in de Stadslabs gebeuren,” visualiseert Vivianne de toekomst. “Hoe Zoetermeer zich wil ontwikkelen sluit goed aan bij wat wij met de Stadslabs aan het doen zijn. Namelijk de manier van samenwerken tussen de verschillende partijen en de domeinoverstijgende aanpak; de vraagstukken dus niet alleen vanuit het één domein bekeken, maar vanuit een integraal oog­punt.” Er wordt momenteel veel aanspraak gemaakt op de Wmo in het sociaal domein. Toch is er juist daar weinig speelruimte voor innovatie. “Binnen de Stadslabs is die ruimte er wel.”